Firmy z sektora lotniczego poszukują wciąż nowych rozwiązań, metod łączenia elementów struktur lotniczych i implementacji ich w procesie wytwarzania. Produkcja zaawansowanych metalowych konstrukcji lotniczych wymaga zastosowania i integracji wielu technik. Polski przemysł lotniczy wykorzystuje głównie konwencjonalne technologie łączenia tych struktur tj. klejenie, nitowanie, spawanie i zgrzewanie oporowe. Technologie te charakteryzują się wysokim nakładem pracy ręcznej, wymagają wykorzystania wielu urządzeń oraz odpowiednich zabiegów/procesów specjalnych przed i po procesowych. Wymagają one również stosowania dodatkowych materiałów (kleje, nity, druty spawalnicze, gazy ochronne).
Tomasz Gałaczyński, Jacek Andres
Błędy w procesach montażu
Proces montażu jest procesem złożonym i w związku z tym – podatnym na błędy, co podnosi koszty wytwarzania elementów konstrukcji płatowców. Analiza kosztów złej jakości w szczególności dla procesów z użyciem łączników pokazała, że około 80% wszystkich usterek występujących w procesie montażu spowodowane jest błędami związanymi z wykonywaniem połączenia. Jednocześnie metody te obarczone są możliwością wystąpienia wielu wad powstających w trakcie wykonywania tzw. szwów nitowych oraz wymagają zdobycia doświadczenia przez operatorów wykonujących te połączenia. Jednymi z najpoważniejszych wad, które znacząco wpływają na jakość, i co za tym idzie – na własności mechaniczne połączenia, są wady trudno wykrywalne. Typowe błędy montera oraz błędy technologiczne przedstawiono na rysunku 1 – wyróżniono również błędy tzw. trudno wykrywalne. Wady te skutkują zmianą charakteru pracy obciążonego złącza, co w konsekwencji może doprowadzić do uszkodzenia połączonych elementów, a nawet do katastrofy statku powietrznego.
Rys. 1 Błędy montera oraz błędy technologiczne [1, 2]
Naprawa błędnie wykonanych otworów pod łączniki. w szczególności w elementach o grubych ściankach. jest pracochłonna i skomplikowana. Wymaga wysokich umiejętności od monterów lotniczych, jak również dodatkowych analiz/obliczeń wytrzymałościowych. Poza wysokimi kosztami powoduje również przestój/opóźnienia w produkcji samolotu. Na rysunku 2 przedstawiono typowy szkic naprawczy. Naprawy polegają na instalacji pasownej tulei lub krążka z tego samego materiału, z jakiego wykonano uszkodzoną część, lub dodatkowych nakładek naprawczych.
cały artykuł dostępny jest w wydaniu 7/8 (82/83) lipiec/sierpień 2014
