Wyroby z tworzyw sztucznych są elementami bez których funkcjonowanie współczesnego świata trudno sobie wyobrazić, a zapotrzebowanie rynku na nie od wielu lat systematycznie wzrasta. Duży segment rynku tworzyw sztucznych stanowią wypraski wytwarzane za pomocą technologii wtryskiwania. Powszechna obecność wyprasek w wielu urządzeniach pozostaje niezauważona nie tylko ze względu na małe wymiary, ale również dlatego, że są one zazwyczaj umieszczone pod pokrywami obudów. Efektywne wytwarzanie (praca formy wtryskowej), konstrukcja wyprasek (ukształtowanie geometryczne) oraz nowe techniki wtryskiwania (np. wtrysk wielokomponentowy) sprawiają, że dla uzyskania dobrej jakości wyprasek konieczne jest wyposażenie form wtryskowych w różnorodne mechanizmy specjalne.
Andrzej Zwierzyński
Efektywne wytwarzanie wyprasek jest ściśle uzależnione od sprawnej pracy formy wtryskowej. Sprawna praca formy z kolei w dużej mierze zależy od konstrukcji wypraski, a zwłaszcza obecności takich elementów konstrukcyjnych, jak: gwinty, podcięcia, kanałki, zatrzaski, zaczepy, wnęki, zabezpieczeń (np. plomb), które sprawiają, że formy wtryskowe muszą być wyposażone w różnorodne mechanizmy specjalne.
Ich głównym zadaniem jest usprawnienie pracy formy wtryskowej i zapewnienie jej poprawnego funkcjonowania. Zadania szczegółowe tych mechanizmów to:
- uwalnianie (odformowywanie) i usuwanie wypraski z formy,
- umożliwienie właściwego formowania wyprasek (np. przy wtrysku wielokomponentowym),
- zapewnienie bezpieczeństwa pracy (obsługa, zabezpieczenie elementów formy przed kolizją i uszkodzeniem),
- wymuszanie określonej kolejności ruchów poszczególnych elementów form (płyt, suwaków, rdzeni)
- skracanie czasu maszynowego (cyklu wtrysku).
Podobieństwo spełnianych funkcji, konstrukcji form oraz cech geometrycznych wyprasek sprawia, że mechanizmy te mają powtarzalne rozwiązania konstrukcyjne. Powyższe cechy oraz duże zapotrzebowanie rynku sprawiły, że obecnie oferowana jest dość znaczna liczba znormalizowanych mechanizmów specjalnych w wielu odmianach i wykonaniach. Natomiast znacznie rzadziej występuje konieczność (ze względu na kształt wyprasek) konstruowania mechanizmów oryginalnych, wykonywanych zwykle jednorazowo lub w niewielkim stopniu powtarzalnych konstrukcyjnie.
Z szerokiej oferty wyrobów zostanie omówionych kilka konstrukcji mechanizmów specjalnych:
- rdzenie i gniazda rozprężne,
- rdzenie rozsuwane,
- mechanizmy wymuszające powrót płyt wypychaczy (zapadkowy i dźwigniowy),
- mechanizm wykręcający gwinty napędzany hydraulicznie,
- mechanizmy uwalniania elementów wyprasek.
cały artykuł dostępny jest w wydaniu 5 (44) Maj 2011
