W artykule przedstawimy ogólnie wybór niektórych projektów i koncepcji dotyczących samolotów w układzie latającego skrzydła oraz konstrukcji do nich zbliżonych. Temat ten jest bardzo szeroki, a artykuł, z uwagi na swoją ograniczoną objętość, jest tylko wprowadzeniem do zagadnienia i zachętą do dalszych badań1.
Warto dodać, że termin „latające skrzydło” jest trudny do definitywnego określenia. Jego definicje można spotkać w literaturze, choć granica między klasycznymi latającymi skrzydłami, samolotami bezogonowymi oraz samolotami w układzie delta często bywa płynna. Można także wyszczególnić szereg samolotów o spłaszczonym kadłubie, wytwarzającym dużą część siły nośnej, których nie zaliczamy do latających skrzydeł (np. F-14, F-15, MiG-29 czy Su-27)2.
Jakub Marszałkiewicz
Samolot to specyficzna konstrukcja techniczna, w której nie powinno być żadnych zbędnych elementów. Jego formę powinny wyznaczać same prawa natury. Projektując statki powietrzne powinno się dążyć do uzyskania jak najlepszych osiągów, przy jak najmniejszych stratach efektywności. Żaden inny rodzaj statku czy pojazdu nie jest bowiem tak wrażliwy na wzrost masy oraz oporu aerodynamicznego jak statek powietrzny. W konstrukcji tradycyjnego samolotu wyodrębniamy jego podstawowe elementy, jak skrzydła, wytwarzające większość siły nośnej, kadłub mieszczący załogę, pasażerów i ładunek, oraz usterzenie, które stabilizuje lot. Rozwój tradycyjnych samolotów przyzwyczaił nas, że każdy z tych elementów zasadniczo służy do czegoś innego i stan ten jest powszechnie akceptowany. Uznano bowiem za słuszne i niemal niezmienne, że skoro kadłub pełni rolę „pojemnika” na ludzi i ładunek to nie musi przy tym wytwarzać znaczącej siły nośnej (lub nie musi jej wytwarzać wcale), a także, iż skoro usterzenie tylne zapewnia nam stabilizację lotu, to nie musi przykładać się do wzrostu osiągów samolotu (a wręcz godzimy się z tym, że wytwarzając ujemną siłę nośną skierowaną w dół, pogarsza się osiągi).
1. Warto zwrócić uwagę na publikację, która zawiera opisy wszystkich samolotów w układzie latającego skrzydła oraz konstrukcji do nich zbliżonych, które powstały do końca pierwszej dekady XXI w.: B. Rose, Secret Projects: Flying Wings and Tailless Aircraft, wyd. Midland Publishing, Wielka Brytania 2011.
2. W maju 1983 r. F-15 Eagle zderzył się w powietrzu z A-4 Skyhawk podczas ćwiczeń nad pustynią Negew w Izraelu. F-15 zdołał bezpiecznie wylądować w pobliskiej bazie lotniczej, mimo że jego prawe skrzydło zostało prawie całkowicie odcięte podczas zderzenia. Było to możliwe dzięki dużej sile nośnej, wytwarzanej przez płaski kadłub, oraz wysokiemu ciągowi silników.
Cały artykuł dostępny jest w wydaniu 9/10 (192/193) Wrzesień/Październik 2023
pobierz pdf
