Obrabiarki do metali są trudne w konstruowaniu, wykonawstwie i niekiedy także w eksploatacji. Ich konstruktor musi wykazać się dużą wiedzą techniczną i technologiczną. Przyda mu się także znajomość ergonomii i psychologii, aby mieć na względzie pozycję pracy przyszłego operatora obrabiarki oraz uciążliwość pracy.
Aleksander Łukomski
Spośród różnego rodzaju obrabiarek na szczególną uwagę zasługują automaty tokarskie. Półautomaty i automaty tokarskie, jedno- lub wielowrzecionowe, przeznaczone do wysokowydajnej obróbki powtarzalnych detali z pręta lub drutu nawiniętego na szpuli, są zazwyczaj sterowane wieloma krzywkami tarczowymi lub bębnowymi. Konstrukcja krzywek wykonywana jest wg specjalnej procedury i instrukcji wydawanej przez producenta automatów tokarskich i nie jest prosta. W zależności od wykonywanego detalu należy komplet krzywek przygotować wg tej instrukcji i mimo że precyzyjnie podaje ona jak należy krzywkę wykonać, to konstruktor musi się nieźle napracować, żeby taki komplet krzywek zaprojektować właściwie. A co dopiero zaprojektować sam automat tokarski.
Fot. 1 Automat tokarski typ ATL40, produkowany przez H. Cegielski w Poznaniu
Automatami tokarskimi są tokarki przeznaczone do wykonywania operacji tokarskich na wielu jednakowych przedmiotach bez udziału operatora (samoczynnie), aż do wyczerpania zapasu materiału. Półautomatami tokarskimi natomiast są obrabiarki podobne w budowie i działaniu, lecz wykonujące samoczynny cykl obróbki tylko jednego przedmiotu. Operator jest potrzebny dla zamocowania i odmocowania przedmiotu. Tokarki wielonożowe, uchwytowe, jak również tokarki-kopiarki, są zaliczane do półautomatów tokarskich. Półautomaty i automaty tokarskie, szeroko stosowane w produkcji wielkoseryjnej i masowej, dzielą się na dwie podgrupy: tokarki z obracającym się przedmiotem obrabianym oraz z obracającymi się narzędziami.
Rozróżnia się zasadniczo trzy typy jednowrzecionowych automatów tokarskich:
- poprzeczne, gdzie obróbkę tokarską wykonuje się z suportów poprzecznych, metodą wcinową, np. polskie APA o kilku wielkościach;
- wzdłużne, różniące się tym od poprzecznych, że umożliwiają wykonywanie obróbki tokarskiej z suportów poprzecznych z posuwem podłużnym przedmiotu;
- rewolwerowe, pozwalające na obróbkę wzdłużną z przesuwnej głowicy rewolwerowej; odpowiednikami polskiej produkcji są automaty ATA-25 i ATA-40.
cały artykuł dostępny jest w wydaniu 11 (134) listopad 2018
