Kolejnym elementem zasługującym na uwagę jest nie przekraczanie minimalnych odległości pomiędzy kolejnymi równoległymi liniami gięć. Zazwyczaj konstruktor zajmujący się elementami blachowymi dobrze zna kształt i parametry matryc oraz stempli w prasie krawędziowej, na której te elementy będą poddane obróbce gięcia. Przy najbardziej popularnych matrycach oraz stemplach wykonujących gięcia o promieniu R = 1,5 mm, odległość od kolejnych linii gięć nie powinna być mniejsza niż 7 mm. Przy odległości mniejszej niż 7 mm i kącie gięcia np. 90° operacja taka może się w ogóle nie udać. Niewielkie kąty do 30° są jeszcze wykonalne. Rysunek 12 przedstawia rozwinięcie blachy z minimalną odległością od linii gięć w przypadku blachy 1,0 mm. Zazwyczaj każde biuro konstrukcyjne ustala z zakładem produkcyjnym jakie są możliwości na prasach krawędziowych.
W przypadku początkujących inżynierów zajmujących się „blaszanymi origami” należy pamiętać, że projektowane detale blachowe np. ze stali nierdzewnej/kwasoodpornej nie wymagają uwzględniania naddatków oraz luzów na powłoki techniczne. Konstrukcje z popularnej stali czarnej (S235JRG2) zazwyczaj jeżeli nie są cynkowane to poddaje się je malowaniu mokremu lub proszkowemu. Nie uwzględnienie tej technologii np. przy wstawianiu otworów pod zamki czy nitonakrętki może w znacznym stopniu utrudnić montaż, łącznie z koniecznością miejscowego usunięcia powłoki zabezpieczającej.
Rys. 13 Przykładowy element zatrzasku skomplikowany w gięciu na prasach krawędziowych
Kolejnym problemem, który wbrew pozorom często występuje, jest zaprojektowanie elementów niewykonalnych na prasach krawędziowych. Pojawia się to w przypadku gdy jeden z wymiarów gięcia znacznie różni się od pozostałych, np. w obudowach urządzeń lub meblach przemysłowych. Skomplikowana oraz duża liczba gięć w jednym detalu również może być powodem niewykonalności elementu. Na rysunku 13 pokazano przykładowy, skomplikowany w gięciu, element zatrzasku.
Projektując urządzenia lub meble z elementów blaszanych dobrą praktyką jest stosowanie tzw. otworów pozycjonujących w łączonych ze sobą elementach. Takie otwory mają średnicę od 1,2 – 2,0 mm, zależną od średnicy ręcznych wybijaków znajdujących się w danym zakładzie produkcyjnym. Dzięki otworom pozycjonującym eliminuje się konieczność czasochłonnego wymierzania i trasowania pozycji instalowanego elementu. W trakcie wykonywania połączeń spawanych są one zaślepiane spoiną punktową.
Rys. 14 Elementy łączone dzięki otworom pozycjonującym
Rysunek 14 przedstawia dwa elementy łączone dzięki otworom pozycjonującym. Takie rozwiązanie jest również stosowane w przypadku łączenia detali przez zgrzewanie lub klejenie.
Sporządzanie dokumentacji wykonawczej
Wykonując dokumentację wykonawczą elementów blaszanych należy pamiętać, że charakteryzują się one swoją specyfiką. Rysunki są sporządzane dla operatorów pras krawędziowych i nie jest wskazane stosowanie się do wszystkich prawideł rysunku technicznego maszynowego (np. na rysunkach wykonawczych elementów blachowych zamyka się łańcuchy wymiarowe). Zapisane w plikach *.dxf rozwinięcia blach są wypalane lub wycinane z dokładnością do dziesiątych części milimetra i nie ma potrzeby opisywania na rysunkach rozmieszczenia oraz wymiarów wszystkich otworów czy wycięć. Zbyt dużo wymiarów będzie „zaciemniało” rysunek, skutecznie uniemożliwiając krawędziarzowi poprawne odczytanie oraz wykonanie gięć. Najważniejszymi danymi na rysunkach wykonawczych elementów blaszanych są:
- wymiary gabarytowe rozwinięcia,
- opisanie linii gięć (kierunek gięcia, kąt oraz promień),
- podanie odległości od krawędzi zewnętrznych rozwinięcia do poszczególnych linii gięć,
- umieszczenie widoku izometrycznego w pozycji pracy detalu – tak jak znajduje się w urządzeniu (rozwinięcie musi ściśle „współgrać” z widokiem izometrycznym),
- podanie materiału oraz grubości blachy,
- umieszczenie symbolu kierunku szlifu (w przypadku blach szlifowanych z folią),
- podanie na dodatkowych rzutach wymiarów gabarytowych po zagięciu,
- dodatkowe rzuty ew. przekroje w przypadku skomplikowanych gięć.
Rys. 15 Opis rysunku zgodny z rys technicznym maszynowym
Wymiary gabarytowe rozwinięcia zazwyczaj służą do zweryfikowania czy dany detal zmieści się na arkuszu blachy oraz do wyceny. Nie wskazane jest umieszczanie na takich rysunkach osi symetrii. Zazwyczaj są one niewiele różniącą się linią przerywaną od linii gięć i mogą być mylnie zinterpretowane. Błędne umieszczenie symbolu szlifu, np. w przypadku elementu ze stali nierdzewnej użytego w urządzeniu, w którym wszystkie szlify przebiegają poziomo, i nie zauważenie tego na etapie montażu, może doprowadzić do konieczności zezłomowania całego zespołu.
Rys. 16 Opis rysunku z zgodny z prawidłami rysunków blachowych
W przypadku wykonania specjalnych przetłoczeń, niewidocznych na rozwinięciu, należy taką informację podać w formie opisowej, łącznie ze wskazaniem narzędzia do wykonania.
Rysunek 15 pokazuje opisane rozwinięcie obudowy zgodnie (niemal całkowicie) z rysunkiem technicznym maszynowym, a rysunek 16 przedstawia tę samą obudowę ale opisaną zgodnie z prawidłami rysunków blachowych.
Paweł Bancarzewski
Oskar International Polska
artykuł pochodzi z wydania Lipiec/sierpień 7/8 (46/47) 2011
Czytaj także:
- start
- Poprzedni artykuł
- 1
- 2
- 3
- 4
- Następny artykuł
- koniec